IBM’in Deep Blue süper bilgisayarı, 1997 yılında dünya satranç şampiyonu Garry Kasparov’u yenerek yapay zekâ tarihinde bir dönüm noktası oldu. Bu zafer, makinelerin insan zekâsına karşı üstünlük sağlayabileceğini gösteren ilk büyük örneklerden biriydi. Peki, bu tarihi başarıdan sonra Deep Blue’ya ne oldu? İşte Deep Blue’nun geçmişi, bugünkü durumu ve mirası üzerine kapsamlı bir inceleme:
Deep Blue’nun Doğuşu ve Kasparov’a Karşı Zaferi
Deep Blue’nun temelleri, Carnegie Mellon Üniversitesi’nde geliştirilen “ChipTest” ve “Deep Thought” projelerine dayanıyor. Bu projeler, IBM’in dikkatini çekti ve 1989’da Feng-hsiung Hsu, Murray Campbell ve A. Joseph Hoane Jr. gibi araştırmacılar IBM’e katılarak Deep Blue’nun geliştirilmesine öncülük ettiler. Deep Blue, saniyede 200 milyon satranç hamlesi değerlendirebilen özel donanımlı bir süper bilgisayardı.
1996 yılında Kasparov ile yapılan ilk maçta Deep Blue, bir oyun kazanmasına rağmen genel skorda 4–2 mağlup oldu. Ancak 1997’deki rövanşta Deep Blue, Kasparov’u 3,5–2,5 yenerek bir dünya şampiyonunu standart turnuva zaman kontrolü altında mağlup eden ilk bilgisayar oldu.
Tartışmalar ve Projenin Sonlandırılması
Kasparov, ikinci maçın bazı hamlelerinde insan müdahalesi olabileceğini iddia etti. Özellikle 2. oyundaki 37. hamlede bilgisayarın beklenmedik bir tercih yapması, bu şüpheleri artırdı. Ancak IBM, bu iddiaları reddetti ve rövanş teklifini kabul etmedi. Bu karar, IBM’in Deep Blue projesini sonlandırmasına ve bilgisayarın emekliye ayrılmasına yol açtı.
Deep Blue’nun Bugünkü Durumu
Deep Blue, 1997’deki zaferinden kısa bir süre sonra söküldü. Bilgisayarın bazı bileşenleri, Washington D.C.’deki Smithsonian Ulusal Amerikan Tarihi Müzesi ve Kaliforniya’daki Bilgisayar Tarihi Müzesi’nde sergilenmektedir.
Mirası ve Yapay Zekâya Etkisi
Deep Blue’nun başarısı, IBM’in yapay zekâ ve yüksek performanslı hesaplama alanındaki liderliğini pekiştirdi. Bu deneyim, IBM’in daha sonra geliştirdiği Watson gibi projelere zemin hazırladı. Ayrıca, Deep Blue’nun zaferi, oyunların yapay zekâ araştırmalarında test alanı olarak kullanılmasının önünü açtı.
Ancak Deep Blue, sadece satranç oynamak üzere programlanmıştı ve kendi kendine öğrenme yeteneği yoktu. Günümüzde, Leela Chess Zero ve AlphaZero gibi sistemler, derin öğrenme ve pekiştirmeli öğrenme teknikleriyle kendi stratejilerini geliştirerek daha esnek ve güçlü yapay zekâ örnekleri sunmaktadır.
Değerlendirme
Deep Blue, yapay zekâ tarihinde bir dönüm noktasıdır. Kasparov’a karşı kazandığı zafer, makinelerin insan zekâsına karşı üstünlük sağlayabileceğini gösterdi. Bugün fiziksel olarak müzelerde sergilense de, Deep Blue’nun mirası, yapay zekâ araştırmalarında ve teknolojik gelişmelerde yaşamaya devam etmektedir.
